Της Σύνταξης

Η σημερινή φάση έχει αναμφίβολα μια «προεκλογική χροιά». Κατ' αρχήν πρόκειται για το γεγονός ότι διανύουμε την τελευταία κοινοβουλευτική περίοδο πριν τις εκλογές. Επιπλέον θεωρείται ακόμα πιθανή η επίσπευση της ημερομηνίας των εκλογών, παρότι βέβαια ανήκει πλέον στο παρελθόν η φιλολογία για άμεση προσφυγή στις κάλπες. Όμως η «προεκλογική χροιά» της σημερινής «πολιτικής στιγμής» ενισχύεται και από ένα πρόσθετο χαρακτηριστικό: Τη ρευστότητα των πολιτικών επιλογών και των πολιτικών εξελίξεων που εγκυμονεί η περίοδος που σήμερα διανύουμε. Η πολιτική ρευστότητα σχετίζεται κατ' αρχή με τρία ζητήματα που άμεσα εγγράφονται στον ορίζοντα των πολιτικών εξελίξεων: Τη νέα φάση και τις πιθανές εξελίξεις του Κυπριακού, την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, την ψήφιση του νέου εκλογικού συστήματος. Δεν πρόκειται μόνο για το ότι η έκβαση ή οι πολιτικές συνέπειες και των τριών αυτών ζητημάτων δεν προδιαγράφονται από σήμερα με σαφήνεια. Πρόκειται ακόμα και για το γεγονός ότι ήδη από σήμερα τα ζητήματα αυτά ρευστοποιούν τον πολιτικό χάρτη, ρευστοποιούν τα μέτωπα στην πολιτική σκηνή, αλλά ως ένα βαθμό και αυτούς τους πολιτικούς συσχετισμούς των δυνάμεων. Για παράδειγμα, στο Κυπριακό έγινε προφανής μια πολιτική σύμπλευση Δεξιάς και ΚΚΕ, σε αντιστοιχία με την πολιτική σύμπλευση ΑΚΕΛ - Κληρίδη στην Κύπρο, με ζητούμενο το να γίνει άμεσα αποδεκτή η πρωτοβουλία Ντε Γκουεγιάρ. Στο ζήτημα της εκλογής Προέδρου αιωρείται μια σύγκλιση ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και τη Δεξιά για την επανεκλογή του Κ. Καραμανλή. Αλλά ακόμα και στο ζήτημα του νέου εκλογικού συστήματος δεν αναμένεται να διατηρηθεί η μετά το 1981 συμπόρευση ανάμεσα στις «δυνάμεις της Αλλαγής», ανάμεσα δηλαδή στην κυβέρνηση και την παραδοσιακή Αριστερά, απέναντι στη Δεξιά. Η κοινή στάση απέναντι στην «εκστρατεία» της Δεξιάς για επαναφορά του σταυρού προτίμησης, θα συνοδεύεται χωρίς άλλο με οξείες αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό του «μπλοκ της Αλλαγής», για το χαρακτήρα του «συστήματος απλής αναλογικής» που θα προκρίνει η κυβέρνηση. Η ρευστότητα των πολιτικών μετώπων και εξελίξεων συνδέεται βέβαια και με μια σχετική ρευστοποίηση των συσχετισμών στην πολιτική σκηνή. Βέβαια δεν θα πρέπει να αναμένεται μια ριζική αναδιάταξη αυτών των πολιτικών συσχετισμών: Το ΠΑΣΟΚ με την προεκλογική στρατηγική της «υλοποίησης του αναπτυξιακού προγράμματος του» είναι ικανό να διατηρήσει και ίσως ακόμα να διευρύνει την εκλογική του υπεροχή. Παράλληλα οι σημερινές «εθνικές» εκκρεμότητες αναδεικνύουν τους δύο «εθνικούς» πολιτικούς ηγέτες της χώρας, τον Πρόεδρο και τον Πρωθυπουργό, απομακρύνοντας από το προσκήνιο την αντιπολίτευση. Η αλλαγή ηγεσίας στη Ν.Δ. εξάλλου, ρητά δηλώνει αυτό που η Δεξιά αρνήθηκε μέχρι σήμερα να παραδεχθεί: την ήττα της στις ευρωεκλογές. Η Δεξιά δεν φαίνεται λοιπόν ικανή να εξασφαλίσει στις επερχόμενες εθνικές εκλογές τη νίκη που με τόση σιγουριά ανέμενε στις ευρωεκλογές. Τέλος, το ΚΚΕ, προσκολλημένο στην παραδοσιακή «αντιιμπεριαλιστική» καταγγελία των «νατοϊκών ολισθημάτων» της κυβέρνησης, δεν θα καταφέρει ούτε και στη σημερινή περίοδο να ξεφύγει από την πολιτική του περιθωριοποίηση. Δεν πρόκειται λοιπόν για μια περίοδο πολιτικών ανακατατάξεων. Απλά υπάρχει σήμερα περισσότερο απ' ότι στο παρελθόν η δυνατότητα για τη διαμόρφωση μιας αριστερής πρότασης που να ξεφεύγει από τη μέχρι τώρα πεπατημένη της «Αλλαγής». Δηλαδή μιας πρότασης που να κατατείνει όχι σε μια «αποτελεσματικότερη» διαχείρηση της αστικής πολιτικής εξουσίας, αλλά στη συγκρότηση της αντικαπιταλιστικής στρατηγικής των λαϊκών δυνάμεων, που να μην ενδιαφέρεται για «τη διατήρηση του ήπιου πολιτικού κλίματος», αλλά να διεκδικεί αντίθετα την εισβολή της κοινωνικής δυναμικής των λαϊκών τάξεων στο πολιτικό προσκήνιο. Το 9ο τεύχος των Uέσεων είναι αφιερωμένο στην ανάλυση του χαρακτήρα της καπιταλιστικής ανάπτυξης στη χώρα και παράλληλα στην κριτική ορισμένων απόψεων της Αριστεράς που σχετίζονται άμεσα με την πολιτική στρατηγική της: Τη στρατηγική που οδήγησε την Αριστερά είτε στην ενσωμάτωση στις λειτουργίες του αστικού κράτους, είτε στην περιθωριοποίηση. Το άρθρο του Γιάννη Μηλιού, «Οι αριστερές θεωρίες για την «εξάρτηση» και οι εξαρτήσεις του ελληνικού καπιταλισμού, συγκεφαλαιώνει κατ' αρχήν την κριτική που ασκήσαμε στα δύο χρόνια έκδοσης των θέσεων στις θεωρίες της Αριστεράς για την «εξάρτηση». Στη συνέχεια σκιαγραφεί την πολιτική αναποτελεσματικότητα των θεωριών αυτών και την υποταγή τους στα σχήματα και τα πορίσματα της κυρίαρχης αστικής ιδεολογίας. Τέλος, προσεγγίζει τις εξαρτήσεις που συνδέονται με τη θέση του ελληνικού καπιταλισμού στην παγκόσμια ιμπεριαλιστική αλυσίδα και αφορούν τη διαδικασία αναπαραγωγής του συνολικού κοινωνικού κεφαλαίου. Ο Ανέστης Ταρπάγκος με το άρθρο του, Οι «εναλλακτικές προτάσεις» του ΚΚΕεσ. και οι προοπτικές του αριστερού λαϊκού κινήματος, ασκεί κριτική στην πολιτική στρατηγική του ΚΚΕεσ., όπως αυτή εκφράζεται σε ένα πρόσφατο ντοκουμέντο του κόμματος. Υποδεικνύει ότι οι προτάσεις του ΚΚΕεσ. δεν είναι εναλλακτικές ούτε σε σχέση με την κυβερνητική πολιτική, ούτε σε σχέση με την πολιτική στρατηγική του ΚΚΕ. Το άρθρο του Γιάννη Μαύρη, Το πρόβλημα της μικροαστικής τάξης στην Ελλάδα, αναλύει ορισμένες από τις πλέον χαρακτηριστικές όψεις της μεταπολεμικής ανάπτυξης του ελληνικού καπιταλισμού. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στην προσέγγιση των λειτουργιών του λεγόμενου «τριτογενή τομέα», όπως επίσης και στην ανάλυση του κοινωνικού και οικονομικού ρόλου της οικοδομής, του τουρισμού και της παλιννόστησης των Ελλήνων μεταναστών. Ταυτόχρονα ασκείται κριτική σ' όλες εκείνες τις προσεγγίσεις που θεώρησαν την καπιταλιστική ανάπτυξη «στρεβλή και περιορισμένη», ή ακόμα την αγνόησαν εντελώς, μεμψιμοιρώντας για το «μικροαστικό» χαρακτήρα της ελληνική κοινωνίας. Το άρθρο του Τούρκου αριστερού Murat Avdin, Κυπριακό: πρόβλημα των λαών κι όχι της διπλωματίας, γράφτηκε πριν αρχίσουν οι συνομιλίες του γεν. γραμματέα του ΟΗΕ με τον Πρόεδρο Κυπριανού και τον Ντενκτάς, και δημοσιεύεται για πρώτη φορά. Κύριο μέλημα του άρθρου είναι απ' τη μια να σκιαγραφήσει τις κοινωνικές δυνάμεις και τις διαδικασίες που βρίσκονται πίσω από τη διχοτομική γραμμή της Άγκυρας και του Ντενκτάς, και από την άλλη να καταδείξει το αδιέξοδο προς το οποίο οδηγείται ο Κυπριακός λαός όσο η διαχείριση των προβλημάτων του παραμένει στα χέρια του ιμπεριαλισμού και των (ανταγωνιστικών) αστικών συμφερόντων. Τέλος, ασκεί κριτική στο σωβινισμό μιας μεγάλης μερίδας της Αριστεράς που την οδήγησε, στην Τουρκία, (όπως ακριβώς και στην Ελλάδα, με «άλλοθι» το σωβινισμό του «αντιπάλου»), στο να ταυτιστεί, στα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής, με την πολιτική και την ιδεολογία της Δεξιάς. Ο Ηλίας Ιωακείμογλου με το άρθρο του, Κοινωνικοποίηση της οικιακής εργασίας, αναλύει το ρόλο της οικιακής εργασίας στα πλαίσια της συνολικής κοινωνικής αναπαραγωγής, με βάση τη μαρξιστική θεωρία της αξίας. Τέλος αναφέρεται στις στρατηγικές της Αριστεράς και του φεμινιστικού κινήματος σε σχέση με την οικιακή εργασία. Το άρθρο του Τάσου Κυπριανίδη, Ορθολογισμός, Ανορθολογισμός και Αιτιότητα στη Φυσική, αναφέρεται στα επιστημονικά και φιλοσοφικά προβλήματα που παραμένουν ανοικτά και λειτουργούν σαν «εστίες κρίσης» στην περιοχή της Κβαντοθεωρίας. Υποδεικνύει τη συνεισφορά που μπορούν να προσφέρουν απ' τη μια ορισμένα νεώτερα επιστημονικά συμπεράσματα και από την άλλη η μαρξιστική φιλοσοφική προβληματική (σε ρήξη με τον ανορθολογισμό αλλά και τον ορθολογισμό), ώστε να επανατοποθετηθούν τα προβλήματα με τρόπο που να διευκολύνει την επιστημονική επίλυση τους. Τέλος, το άρθρο διατυπώνει ορισμένα θεωρητικά συμπεράσματα για το χαρακτήρα των φυσικών νόμων.

8/10/84