ΚΥΒΕΡΝΟΕΓΚΛΗΜΑΤΙΕΣ: ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ,
ΑΚΥΡΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΑΚΟΒΟΥΛΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ
του Βασίλη Δρουκόπουλου
«Ταράσσει τους ανθρώπους ου τα πράγματα, αλλά τα περί των πραγμάτων δόγματα» Επίκτητος, Εγχειρίδιον, 5.
Α. Συχνά οι χρήστες του Διαδικτύου αντιμετωπίζουν scareware (ή και rogueware) εφαρμογές/ψεύτικα αντιικά (antivirus) προγράμματα. Πρόκειται για την τακτική που χρησιμοποιείται από τους κυβερνοεγκληματίες που παρουσιάζουν απατηλές εφαρμογές λογισμικού ωσάν αυτές να ήταν προγράμματα προστασίας από κακόβουλες επιθέσεις και απειλές. Ταυτόχρονα, προσπαθούν να πείσουν τους χρήστες να τα αγοράσουν ή/και να τα εγκαταστήσουν. Στην πραγματικότητα, είτε παρέχουν ανύπαρκτη προστασία, στην πιο αθώα περίπτωση, είτε εγκαθιστούν κακόβουλους κωδικούς που μειώνουν την ασφάλεια των υπολογιστών, των smartphones, και των tablets. Με αυτό τον τρόπο αποκτώνται από τους χρήστες τα προσωπικά στοιχεία τους και λεπτομέρεις των πιστωτικών καρτών τους αλλά και οι συσκευές τους εκτίθενται σε κίνδυνο επιπρόσθετων απειλών, όπως να μετατραπούν σε «σκλάβους» με το να εντάσσονται σ’ ένα κακόβουλο δίκτυο (botnet), να ελέγχονται από ένα κέντρο εντολών και να μπορούν πλέον να χρησιμοποιηθούν για διασπορά μηνυμάτων spam, για «κατανεμημένες επιθέσεις άρνησης εξυπηρέτησης» (distributeddenialofservice attacks), ή την αποστολή phisinglinks μέσω εφαρμογών μηνυμάτων ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Ως αποτέλεσμα οι στοχευμένοι υπολογιστές είναι πιθανό ότι θα καταστούν ανίκανοι να δεχτούν άλλες συνδέσεις. Με άλλα λόγια, η ισχύς των προσωπικών συσκευών έχει γίνει αντικείμενο οικειοποίησης με αθέμιτο τρόπο από τους κυβερνοεγκληματίες. Πιο συγκεκριμένα, αυτοί για να πείσουν τους χρήστες καταφεύγουν σε τεχνικές εκφοβισμού που περιλαμβάνουν υποτιθέμενη ανίχνευση, εντοπισμό ψηφιακών απειλών και μόλυνσης από κάποιο ιό με ψεύτικα και παραπλανητικά προειδοποιητικά μηνύματα που μπορεί να ισχυρίζονται ότι ακόμα η καριέρα σου ή και ο γάμος σου βρίσκονται σε κίνδυνο. Ως και έρποντα ζωύφια μπορεί να εμφανιστούν διατρέχοντας την οθόνη σου! Στη συνέχεια, υπόσχονται την αφαίρεση των ιών και την περαιτέρω προστασία μέσω των ανύπαρκτων προγραμμάτων που προσφέρουν. Επίσης, με τον εκφοβισμό που ασκείται ότι π.χ. ένας Mac ή ένα iPhone μπορεί να κλαπεί και μαζί του να χαθεί όλο το περιεχόμενο, η Apple παροτρύνει τους χρήστες να επωμιστούν το κόστος της μεταφοράς των αρχείων τους στο iCloud. Έχει όμως παράλληλα καταγγελθεί η αυθαίρετη (χωρίς να έχει προηγηθεί αίτημα των χρηστών) μεταφορά στο iCloud από την Apple ενώ ταυτόχρονα είναι δυνατή η πρόσβαση των αστυνομικών αρχών στις υπηρεσίες cloud.(Craig Timberg, “How one man’s private files ended up on Apple’s iCloud without his consent”, The Washington Post, 30.10.2014).
Όμως το θέμα της «προστασίας» στον κυβερνοχώρο δεν εμπλέκει μόνον τις ιδιωτικές εταιρείες που αμείλικτα επιχειρούν τη διείσδυσή τους στους προσωπικούς υπολογιστές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση με την ENISA (EuropeanNetworkandInformationServiceAgency), μέσω της άσκησης CyberEurope 2014, αποβλέπει τελικά στην καταπολέμηση των διασυνοριακών κυβερνο-απειλών (https://www.enisa.europa.eu/activities/Resilience-and-CIIP/cyber-crisis-cooperation/cce/cyber-europe/ce2014/cyber-europe-2014-information/briefing-pack/cyber-europe-2014-2013-questions-and-answers ). Αποσιωπάται όμως παντελώς κάθε αναφορά στην προστασία των συσκευών των Ευρωπαίων πολιτών από τις αυθαίρετες, ανεξέλεγκτες και παράνομες κυβερνο-παρακολουθήσεις από διάφορες κυβερνητικές, μυστικές ή μη, υπηρεσίες τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε τοπικό/εθνικό επίπεδο. Με άλλα λόγια, μας εξωθούν να φοβόμαστε και να μην εφησυχάζουμε στις κυβερνο-επιθέσεις όταν αυτές εκπορεύονται από χώρες, κατά τεκμήριο εχθρικές, εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, π.χ. Ρωσία, Κίνα κλπ., αλλά δε χρειάζεται βέβαια να ανησυχούμε για εκείνες που προέρχονται από τον ίδιο μας τον χώρο, μιας και χωρίς να χωράει αμφιβολία, αν και όταν υφίστανται, όπως διατείνονται, δεν θα είναι παρά για το καλό μας. Αλλά δεν είναι μόνον η σκόπιμη παρασιώπηση των ψηφιακών απειλών με αφετηρία τον ευρωπαϊκό χώρο. Επιπλέον και ιδιαίτερα προκλητικά, δεν γίνεται κανένας λόγος, ούτε καν έμμεσος, στις αποκαλύψεις του EdwardSnowden για τις αναρίθμητες έκνομες δραστηριότητες της αμερικανικής NSA (NationalSecurityAgency), η οποία σε συνεργασία κυρίως με τη βρετανική GCHQ (GovernmentCommunicationHeadquarters) αλλά και μέσω μυστικών συμφωνιών με ιδιωτικές εταιρείες (Vodafone, Apple, AOL, Yahoo, Microsoft, Google, Verizon κ.ά. και που περιγράφονται εύγλωττα ως “interceptpartners”) πέραν της «μόλυνσης» των προσωπικών και μη συσκευών (ευρωπαϊκών και άλλων) παρακολουθούν συστηματικά και ασύστολα τα videos του Facebook, τα “likes” του YouTube και τα tweets!1 Ούτε βέβαια έχει ευαισθητοποιηθεί κάποια ευρωπαϊκή ή άλλη αρχή για τη δραστηριότητα του πλέον εξελιγμένου ως τα σήμερα κακόβουλου λογισμικού (malware), του Regin. Πιθανολογείται ότι αυτό έχει αναπτυχθεί, ύστερα από εργασία και δαπάνες πολλών ετών, από κυβερνητικές υπηρεσίες δυτικών χωρών (μάλλον ΗΠΑ και Ηνωμένου Βασιλείου) και αποβλέπει στην κατασκόπευση – μέσω υποκλοπών συνομιλιών, προσωπικών δεδομένων, e-mails κλπ. – κυβερνήσεων, οργανώσεων, εταιρειών και πολιτών, με πρώτο στόχο τη Ρωσία (RoryCellan-Jones, “Regin, newcomputerspyingbug, discoveredbySymantec”, http://www.bbc.com/news/technology , 23/11/2014). Έχει μάλιστα αναφερθεί ότι μέσω του προγράμματος GENIE της NSA που αποβλέπει στην υπαγωγή των ξένων δικτύων σε συγκαλυμμένο αμερικανικό έλεγχο, εκταμιεύτηκαν 25, 1 εκ. δολάρια το 2013 για την αγορά σχετικών προγραμμάτων malware από ιδιωτικές εταιρείες, ιδίως ευρωπαϊκές. Με άλλα λόγια, ο εκφοβισμός, άμεσος ή έμμεσος, των πολιτών, δεν εκπηγάζει μόνον αποκλειστικά από τους ιδιώτες κυβερνοεγκληματίες αλλά αποτελεί αντικείμενο και προϊόν συνεργασίας κυβερνητικών υπηρεσιών και εταιρειών της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, όλων των αποχρώσεων του γκρι, και άλλοτε βέβαια μοναδικό προνόμιο των κυβερνήσεων. Η προσποιητή καθησυχαστική συμβουλή «αν δεν έχεις τίποτε να κρύψεις τότε δεν έχεις τίποτε να φοβηθείς» όχι μόνον λειτουργεί ανάποδα προκαλώντας έντεχνα αίσθημα τρόμου αλλά και, όπως έχει παρατηρηθεί από τον StevenPoole (The Guardian Weekly, 7/2/2014, σ. 48), αποτελεί μια άνευ όρων εξουσιοδότηση για την όποια αυταρχική παρείσδυση.
«Έχω μάθει ότι το θάρρος δεν είναι η απουσία του φόβου αλλά ο θρίαμβος πάνω στο φόβο. Ο γενναίος άνθρωπος δεν είναι αυτός που δεν φοβάται αλλά εκείνος που έχει υποτάξει το φόβο» Νέλσον Μαντέλα.
Β. Από τον κυβερνοχώρο ας μεταφερθούμε στην πολιτική σκηνή όπου ακολουθείται μια αντίστοιχη διαδικασία με πρώτο παράδειγμα το πρόσφατο (18/9/2014) δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας. Πριν όμως από αυτό ας επισημάνουμε ότι μελέτες κοινωνικών ψυχολόγων και επικοινωνιολόγων στο θέμα της κινδυνολογίας έχουν καταλήξει γενικά ότι για να πετύχει μια εκστρατεία που προσφεύγει στον εκφοβισμό των πολιτών/χρηστών απαιτούνται (www.propagandacritic.com , 28/2/2011):
α. Μία (ή περισσότερες) συγκεκριμένη(ες) απειλή(ές).
β. Συμβουλές ως προς τους τρόπους που το «αιχμάλωτο ακροατήριο» θα πρέπει να συμπεριφερθεί.
γ. Να δημιουργείται αίσθηση πειθούς στο «αιχμάλωτο ακροατήριο» ότι οι συμβουλές θα αποβούν αποτελεσματικές ως προς την αντιμετώπιση των απειλών.
δ. Η αντίληψη που έχει εμπεδωθεί στα μέλη του ότι αυτά είναι ικανά να εφαρμόσουν τη συνιστώμενη συμπεριφορά.
Αν κάποια από τα τέσσερα πιο πάνω στοιχεία απουσιάζει τότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η κινδυνολογία να αποτύχει.
Γ. Επανερχόμαστε. Από την αρχή της «προδημοψηφισματικής» εκστρατείας στη Σκωτία, εδώ και δύο χρόνια, οι πυλώνες της καθεστηκυίας τάξης, ως αντίπαλοι της ανεξαρτησίας, συμπεριλάμβαναν τη βασίλισσα, τα ΜΜΕ (με το BBC έναν από τους πρωταγωνιστές), τις αγορές, τις τράπεζες και το City του Λονδίνου, τον Ομπάμα, τον Μπαρόζο (όπως και στην περίπτωση του δημοψηφίσματος της Καταλωνίας), το στρατιωτικό κατεστημένο και το ΝΑΤΟ, την πλειονότητα του ιδιωτικού κεφαλαίου και βέβαια τους μηχανισμούς των κύριων πολιτικών κομμάτων που χειροκροτούσαν τους εταιρικούς κολοσσούς όταν αυτοί απειλούσαν με την κατάργηση θέσεων εργασίας και το να διαλύσουν ζωές βγάζοντας τη σκωτική οικονομία από την πρίζα. Ως και επιστολές έστειλαν στους εργαζόμενους τονίζοντας την επερχόμενη απειλή και συμβουλεύοντάς τους έτσι έμμεσα στο πώς θα πρέπει να συμπεριφερθούν πίσω από το εκλογικό παραβάν. Και όλα αυτά στο πλαίσιο της συνολικής βρετανικής κοινωνίας όπου:
«Τα τελευταία πέντε χρόνια της πιο παρατεταμένης οικονομικής κρίσης από το 19ο αιώνα, τα περιουσιακά στοιχεία των 1000 πιο πλούσιων κατοίκων υπερδιπλασιάστηκαν. Η αύξηση του πλούτου – περίπου 262 δις λίρες – ισοδυναμεί με περίπου δυόμισι φορές το ετήσιο έλλειμμα. Το συνολικό ποσό (519 δις λίρες) ισούται σχεδόν με το ένα τρίτο του ετήσιου ΑΕΠ. Ακόμα, στην έκτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχουν οδηγηθεί στα συσσίτια για να εξασφαλίσουν τροφή. Για πρώτη φορά μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Ερυθρός Σταυρός μοίρασε πακέτα με τρόφιμα σε βρετανικές οικογένειες» (Owen Jones, “Pantomimepoliticsonshowagain”, The Guardian Weekly, 26/9/2014, σ. 21).
Όλοι οι αντίπαλοι της ανεξαρτησίας προοιώνιζαν, λίγο-πολύ, την απόλυτη καταστροφή στην περίπτωση που η Σκωτία αποκοπτόταν από το Ηνωμένο Βασίλειο (το United Kingdom θα μετατρεπόταν σε Untied Kingdom όπως είχε προσφυώς παρατηρηθεί). Προμήνυαν ότι οι τιμές θα εκτοξεύονταν σε απρόσιτα ύψη, οι συντάξεις δεν θα καταβάλλονταν, η Σκωτία θα αποβαλλόταν από την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και ταυτόχρονα(!) θα αναγκαζόταν να υιοθετήσει το ευρώ, θα απομονωνόταν από το διεθνή περίγυρο, θα έπρεπε 14.000 (!) διεθνείς συμβάσεις να αποτελέσουν αντικείμενο επαναδιαπραγμάτευσης, το ταχυδρομικό σύστημα θα υποβαθμιζόταν, οι γιατροί θα μετανάστευαν σε αγγλικό έδαφος όπως και εταιρίες που θα μετέφεραν τις εγκαταστάσεις τους εκτός συνόρων, τα τέλη των κινητών τηλεφώνων λόγω της περιαγωγής θα αυξάνονταν όπως και οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, θα χανόταν η βαθμολόγηση ΑΑΑ από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης (ενώ ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο την είχε ήδη χάσει!), θα ήταν δυνατή μια ρωσική εισβολή και μια ανατίναξη από τον ισλαμικό στρατό των εξεδρών άντλησης πετρελαίου στη Βόρεια Θάλασσα, θα έληγε η φύλαξη των δύο πάντα του ζωολογικού κήπου του Εδιμβούργου που θα έπρεπε πλέον να επιστραφούν στην Κίνα και άλλα πολλά ευτράπελα ή μη. Μάλιστα, η εφημερίδα Sunday Herald της Γλασκώβης αποκάλυψε ότι μερικοί ακτιβιστές της κίνησης κατά της ανεξαρτησίας “BetterTogether” είχαν αυτοανακηρυχθεί ως μέλη του “ProjectFear” («Σχέδιο Φόβου»). Στη διαμόρφωση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος η ενορχηστρωμένη κατατρομοκράτηση και ο αδιάκοπος εκφοβισμός, ιδίως σε σχέση με τη διατήρηση της αγγλικής λίρας ως κοινού νομίσματος, έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο. Για παράδειγμα, μεγάλης ηλικίας ψηφοφόροι προτίμησαν το «Όχι» επειδή πανικοβλήθηκαν ότι θα χάσουν τις συντάξεις τους και τις καταθέσεις τους, κάτοικοι του Aberdeen («Τέξας της Σκωτίας») και των νησιών Σέτλαντ θορυβήθηκαν από τις δηλώσεις της BP και της Shell ότι μπορεί να καταφύγουν σε απολύσεις κ.ο.κ. Μια διαφορά δέκα ποσοστιαίων μονάδων που μεταφράζονται σε 384.000 ψήφους χώρισαν τελικά τα δύο στρατόπεδα. Αποδεικνύεται από αυτή την περίπτωση ότι τα ψεύδη που διασπείρονται είναι το κύριο μέσο με το οποίο επιζεί και διατηρείται μια κοινωνία που βασίζεται στη λεκτική (κι όχι πάντα σ’ αυτήν αποκλειστικά) βία και στη φοβοπάθεια.
Αλλ’ όμως όλα αυτά φαίνεται ότι έχουν κοντά πόδια. Είναι αξιοσημείωτο ότι στα μέσα Δεκεμβρίου 2014, δηλαδή μετά τρεις μήνες από το δημοψήφισμα, ο αριθμός των μελών του ScottishNationalParty (SNP), το οποίο συγκροτεί την τοπική κυβέρνηση, ενώ βρισκόταν στις 25.000 εκτοξεύτηκε στις 100.000 αναδεικνύοντάς το έτσι στο τρίτο μεγαλύτερο κόμμα σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο. Ανάλογες εξάρσεις δημοτικότητας παρατηρήθηκαν και στα άλλα μικρότερα κόμματα και συλλογικότητες που είχαν ταχθεί υπέρ της ανεξαρτησίας. Ταυτόχρονα, πρόσφατες (Δεκέμβριος 2014) δημοσκοπήσεις κατέδειξαν ότι το Εργατικό Κόμμα κατρακυλούσε και από τις 41 έδρες – στις συνολικά 59 που αναλογούν στη Σκωτία – που είχε κερδίσει στις εθνικές εκλογές του 2010, στις προσεχείς εκλογές του Μαΐου 2015 θα αναδείκνυε μόλις 6 βουλευτές ενώ από 6 το SNP θα αντιπροσωπευόταν πλέον με 52, το Φιλελεύθερο κόμμα θα ξέμενε με 1 και οι Συντηρητικοί θα έχαναν τον μοναδικό βουλευτή που είχαν. Αυτή η εντυπωσιακή μεταστροφή αποδίδεται ιδίως στο ότι πολλοί Σκωτσέζοι ανακαλύπτουν ότι τα τρία κύρια κόμματα της χώρας αφού κατόρθωσαν να εξασφαλίσουν, για κάποιο διάστημα τουλάχιστον, την «ενότητα» του Βασιλείου, φαίνεται να μη θέλουν πλέον να τηρήσουν τις «προδημοψηφισματικές» υποσχέσεις τους προς τη Σκωτία ή να χρονοτριβούν, με το να τις εφαρμόσουν, στην καλύτερη περίπτωση, μετά από τις επόμενες εκλογές. Τέλος ας επισημανθεί πως ενώ είχε προκύψει από τα exitpolls την ημέρα του δημοψηφίσματος ότι αυτές οι υποσχέσεις δεν είχαν παρά ελάχιστα επηρεάσει τους ψηφοφόρους να προτιμήσουν το «Όχι στην ανεξαρτησία», η μη τήρηση των υποσχέσεων φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο μετά το δημοψήφισμα, όπως βέβαια και η αναγγελία υιοθέτησης νέων μέτρων συρρίκνωσης του κοινωνικού κράτους. Μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα λοιπόν ότι ο εκφοβισμός και η κινδυνολογία «έπιασαν» πριν από τη 18η Σεπτέμβρη, ενώ η ασυνέπεια των κύριων πολιτικών κομμάτων κρίνεται ως εξαπάτηση και μεταφράζεται σε δυνατό μήνυμα αντικαθεστωτικού χαρακτήρα.2
«Ο φόβος παραλύει τη δημιουργικότητα, εξασθενίζει τη φαντασία, μειώνει την ικανότητα για επίλυση προβλημάτων, βλάπτει την υγεία, εξαντλεί την ενέργεια, υποσκάπτει τη νοημοσύνη και καταστρέφει την ελπίδα. Επιπλέον, δεν σε κάνει να νιώθεις καλά. Ο φόβος μπερδεύει τα πράγματα. Είναι δύσκολο να σκεφτείς καθαρά όταν σε διακατέχει φόβος» SaraMaitland, “Thejoysofsolitude”, The Guardian Weekly, 14/2/2014.
Δ. Το μορμολύκειο, μας πληροφορεί το λεξικό, ήταν μια προσωπίδα που παρίστανε τη μορφή της Μορμούς, μυθολογικού τέρατος με την οποία φόβιζαν οι αρχαίοι Έλληνες τα παιδιά τους. Οι σύγχρονοι Έλληνες μνημονιακοί με πολιτικό ρόλο δεν έχουν ανάγκη να φορέσουν προσωπίδες – παρόλο που νομίζουν ότι απευθύνονται σε παιδιά – για να πτοήσουν και να προκαλέσουν τρόμο και πανικό. Τα πρόσωπά τους έχουν πλέον ταυτιστεί με τις προσωπίδες και τους μπαμπούλες. Καθημερινά, είναι οι αποφάσεις και οι πράξεις τους που προκαλούν ψυχική ταραχή και αίσθημα δέους στη πλειονότητα των πολιτών. Και συχνά-πυκνά, όποτε η συγκυρία το απαιτεί, είναι τα χείλη τους που αρθρώνουν μηνύματα-φόβητρο. Οι συντάξεις δεν θα πληρωθούν, τα ΑΤΜ θα στερέψουν, δεν θα υπάρχουν χρήματα για πετρέλαιο και φάρμακα, θα εγκαταλείψουμε τη ζώνη του ευρώ, η αποσταθεροποίηση, η ασύντακτη χρεοκοπία και η ερημωτική καταστροφή της χώρας θα είναι προ των πυλών μόλις ο ΣΥΡΙΖΑ αναλάβει τη διακυβέρνηση. Επαπειλείται ένα θέαμα φρικτό και τρομερό, ένας αρμαγεδώνας terribilevisu.
Η καταιγιστική ομοβροντία της κινδυνολογίας αποσκοπεί και σ’ ένα άλλο, έμμεσο αλλά πολύ σημαντικό, αποτέλεσμα: στη δημιουργία μιας προδιάθεσης την οποία ο φόβος αναπτύσσει στον ταλαιπωρημένο και αποκαμωμένο άνθρωπο που τον κάνει να ξεσπάει ενάντια στον αδύναμο, να νοιώθει ταπεινωμένος, άχρηστος, ένοχος και ντροπιασμένος, να χάνει την εμπιστοσύνη του στον περίγυρό του αλλά και στον εαυτό του, να εύχεται και να ικανοποιείται από τον ξεπεσμό του διπλανού του, να επιδιώκει την εκδικητικότητά του έναντί του, να καταφεύγει στη μικροαπάτη κ.ά. Μερικά από αυτά τα συμπτώματα κατηγοριοποιούνται στη «μετατεθειμένη επιθετικότητα (displaced aggression)» – π.χ. αντί να χαστουκίσεις κάποιον σπας ένα βάζο. Αντίστοιχα, αποσκοπείται οι κοινωνικοί δεσμοί να διαρρηγνύονται, η αλληλεγγύη και η συλλογικότητα να θρυμματίζονται, ενώ παράλληλα η μοναχική κι εγωιστική πορεία ναρκώνει, αποδυναμώνει κι αφοπλίζει, με όλο και πιο πολλούς να οδηγούνται τελικά σε αδιέξοδο. Προσπαθούν να μας πείσουν ότι ποτέ δεν είμασταν τόσο ελεύθεροι όπως σήμερα αλλά και ταυτόχρονα επιδιώκουν να είμαστε όλο και περισσότερο ανίσχυροι, όπως είχε παρατηρήσει ο κοινωνιολόγος ZygmuntBauman (Paul Verhaeghe, “Neoliberal economy brings out worst in us”, The Guardian Weekly, 3/10/2014, σ. 18). Αλίμονο, μας εκφοβίζουν, θα χάσουμε τα κεκτημένα ή τα μελλούμενα από την αβεβαιότητα – στην καλύτερη περίπτωση – που θα επικρατήσει αν επιλεγεί μια διαφορετική διαδρομή, από αυτή βέβαια που οι ίδιοι με τα ξένα αφεντικά τους έχουν χαράξει και απάνθρωπα εφαρμόζουν.
Ο Αριστοτέλης στο έργο του «Περί των Σοφιστικών Ελέγχων» καταγράφει και σχολιάζει συλλογισμούς - λογικά τεχνάσματα που αποβλέπουν, μεταξύ άλλων, στη χειραγώγηση της γνώμης, στην εξασφάλιση συναίνεσης και στην αναστολή δράσης. Αυτά κατατάσσονται στα «άκυρα επιχειρήματα», των οποίων ο κατάλογος εμπλουτίστηκε μετά το Μεσαίωνα στη λατινική βιβλιογραφία (Κ. Χατζοπούλου, «Τα άκυρα επιχειρήματα και η οικονομία της σκέψης», www.antifono.gr, 9/9/2014). Η γενική κατηγορία είναι το argumentumadpassiones (επιχείρημα προσφυγής στο συναίσθημα ή τα πάθη) που συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τα εξής:
«Είτε το Α είτε το Β είναι αληθινό. Το Β τρομάζει. Άρα το Α είναι αληθινό».
«Ψηφίζοντας αυτό το κόμμα είναι σαν να υποστηρίζετε τους τρομοκράτες».
«Είτε θα διαλέξουμε μια λύση που έχουμε παλέψει με θυσίες και κόπους ή θα επιλέξουμε άλλες λύσεις που είναι επισφαλείς, υψηλού ρίσκου και θέτουν σε κίνδυνο τις θυσίες του λαού».
«Η πείνα και η φτώχεια που θα δει αυτή η χώρα, δεν θα έχει προηγούμενο. Θα την έχουμε ζήσει μόνο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή».
«Η ελληνική οικονομία θα καταστραφεί, να μην έχουμε την παραμικρή αμφιβολία».
«Φαντάζομαι ότι έχουμε πλήρη συνείδηση του κινδύνου στον οποίο θα μπει η χώρα από την επομένη της μη εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας».
«Πρόωρες εκλογές, που θα οφείλονταν στην αδυναμία της Βουλής να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας, θα οδηγούσαν την χώρα σε περιπέτεια, με τελικό αποτέλεσμα να βρεθούμε εκτός της ζώνης του ευρώ».
«Η ρευστότητα στην αγορά μειώνεται με ταχύ ρυθμό».
«Έχουμε προειδοποιηθεί από τους διεθνείς οίκους ότι με την προκήρυξη εκλογών θα προκύψει για τη χώρα πιστωτικό γεγονός».
«Οι δημόσιοι υπάλληλοι πλεονάζουν, είναι τεμπέληδες, αργόμισθοι και χαραμοφάηδες. Άρα και αντιπαραγωγικοί. Επομένως πρέπει να απολυθούν».
«Συνταξιούχοι με ψεύτικες δηλώσεις. Συγγενείς νεκρών που καρπώνονταν ποσά αφού δεν είχαν δηλώσει το θάνατό τους. Να λοιπόν, που μαζί τα φάγαμε».
Argumentumadmisericordiam (επιχείρημα προσφυγής στον οίκτο, στη συμπόνια):
i. «Οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι εξασφαλισμένοι ενώ οι ιδιωτικοί απολύονται».
ii. «Οι άνεργοι δεν έχουν τον κατώτατο μισθό ούτε 13ο ούτε 14ο μισθό, πρέπει να νοιαστούμε και γι’ αυτούς. Άρα ας καταργήσουμε τον 13ο και 14ο μισθό και ας μειώσουμε τους κατώτατους μισθούς».
Argumentumadsuperbiam (επιχείρημα προσφυγής στην κολακεία, στη ματαιοδοξία):
«Απευθυνόμαστε στους νομοταγείς, σώφρονες οικογενειάρχες, νοικοκυραίους και πατριώτες Έλληνες οι οποίοι δεν είναι δυνατόν να τους περνάει από το μυαλό ότι μπορούν να ψηφίσουν ένα τέτοιο κόμμα που επαγγέλεται...».
«Η χώρα που λέγεται Ελλάδα δεν μπορεί να εκλέξει ένα κόμμα που λέγεται ΣΥΡΙΖΑ για να την κυβερνήσει».
Argumentumadbaculum (επιχείρημα προσφυγής στο ρόπαλο/ξύλο δηλαδή στην ισχύ):
«Αν δεν είχαν ψηφιστεί τα μνημόνια θα μας είχαν επιβληθεί ποινές».
«Αν επιμείνετε στις προσφυγές σας ενώπιον των δικαστηρίων εναντίον των κυβερνητικών αποφάσεων τότε η κυβέρνηση θα καταφύγει σε ισοδύναμα μέτρα. Με άλλα λόγια, πάλι εσείς θα υποφέρετε».
Τι κρίμα που δεν μπορεί η σαμαροβενιζελική κυβέρνηση να επικαλεστεί το argumentumadauctoritatem (επιχείρημα της αυθεντίας, του κύρους). Από καιρό έχουν γίνει τόσο καταγέλαστοι, που μια τέτοια προσφυγή θα πρόσθετε ακόμα περισσότερο στον δημόσιο διασυρμό τους.
Όπως είδαμε:
Τα απατηλά scareware (rogueware) του κυβερνοχώρου και οι κυβερνοεγκληματίες δεν περιορίζονται μόνον εκεί.
Τα «άκυρα επιχειρήματα» της εκστρατείας κατά της σκωτικής ανεξαρτησίας δεν έχουν αποκλειστικά τοπικό χαρακτήρα.
Όπως βλέπουμε: τα «άκυρα επιχειρήματα» admetum / interrorem των μνημονιακών κυβερνήσεων στην Ελλάδα αποδεικνύονται ξεφτισμένα και σύντομα θα καταλήξουν ατελέσφορα αφού λίγοι θα πέσουν στην παγίδα να αγοράσουν τα απατηλά αντιικά προγράμματα της βαρετά επαναλαμβανόμενης κακόπιστης κινδυνολογίας. Στην πραγματικότητα, αυτοί που έχουν πανικοβληθεί εν όψει της απώλειας των προνομίων τους είναι οι ίδιοι που θέλουν, μέσω της ασύστολης κινδυνολογίας στην οποία καταφεύγουν, να κάνουν τους άλλους να φοβούνται. Με αυτό τον τρόπο επιδιώκουν να τροφοδοτείται η δυσπιστία, το άγχος να ενισχύεται και η θετική σκέψη να παραλύει.
Τέλος, με έναυσμα τον στωικό φιλόσοφο Επίκτητο του υποτίτλιου παραθέματος ας αναφερθεί ότι, ως παιδί δούλων, αυτός αγοράζεται από κάποιον Επαφρόδιτο στη Ρώμη. Κάποια στιγμή του έστριψε το ένα πόδι βασανίζοντάς τον ώστε ο Επίκτητος να χάσει τη καρτερικότητά του. Ο φιλόσοφος τον προειδοποιούσε λέγοντας: «Θα μου σπάσεις το πόδι», όμως ο κύριός του επέμενε μέχρι που τελικά έγινε το κακό. Ο στωικός Επίκτητος τότε απλά περιορίστηκε να παρατηρήσει: «Δεν στο είπα ότι θα μου σπάσεις το πόδι;». Αντίθετα, στη σύγχρονη μνημονιακή Ελλάδα όπου όχι μόνον πόδια έχουν θραυστεί αλλά πάμπολλες ζωές έχουν χαθεί ή καταστραφεί, η παραλυτική στωικότητα της πλειοψηφίας του λαού φαίνεται να έχει φθάσει πια στο έσχατο ανεκτό όριό της και το «ανέχου και απέχου» του Επίκτητου φαίνεται να μη χαρακτηρίζει από δω και πέρα τη ψυχική κατάστασή της. Το αποτέλεσμα των εκλογών της 25ης Ιανουαρίου ας το αποδείξει.
2 Προτείνεται το άρθρο του Neil Davidson, “A Scottish watershed”, New Left Review, No. 89, September/October 2014 (με δωρεάν πρόσβαση).