Εισαγωγή

Θεμελιώδεις συνιστώσες της πολιτιστικής δημιουργίας είναι οι ακόλουθες:

• Δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης της πολιτείας2. Μόνο από το σύστημα της άμεσης Δημοκρατίας των πολιτών θεμελιώθηκε και αναπτύχθηκε ο πολιτισμός του ορθού λόγου, της πολιτικής κοινωνίας και της ανθρωπιστικής ηθικής θεωρίας και πράξης.

• Απόλυτη, αδέσμευτη και ανεπηρέαστη, από κρατικές ή εξουσιαστικές επιβολές, πνευματική ελευθερία των παραγωγών-πολιτών και ειδικότερα των πνευματικών δημιουργών.

• Αυτό συνεπάγεται απόλυτη απουσία και απόλυτη ουδετερότητα της πολιτειακής εξουσίας, ή οποιασδήποτε άλλης μορφής εξουσιαστικής επιβολής, ή παρέμβασης συλλογικών ή συνδικαλιστικών μορφών, ή άλλων, επί των πνευματικών δημιουργών.

Ο κύριος κριτής της πνευματικής και γενικότερα της πολιτιστικής δημιουργίας είναι η κοινή γνώμη η οποία διαμορφώνεται από τη συμμετοχή των πολιτών εις την μελέτη, την παρακολούθηση και τη δημόσια συζήτηση επί του πολιτιστικού έργου.

Εξάλλου η πνευματική δημιουργία εμπεριέχει από τη φύση της την προσωπική πνευματική εργασία του δημιουργού υπό συνθήκες απόλυτης ελευθερίας. Η αρχή αυτή αποκλείει την οποιαδήποτε προκαθορισμένη επιβολή ή «καθοδήγηση» του πνευματικού έργου ή του δημιουργού του. Αυτός είναι απολύτως αδέσμευτος στις εμπνεύσεις του, στις επιλογές του, στη δημιουργία του.

Τέλος η πνευματική ελευθερία εμπεριέχει το δικαίωμα των πνευματικών δημιουργών στην ελεύθερη συσσωμάτωση σε συλλόγους, οι οποίοι απολαμβάνουν το αδέσμευτο και το ακηδεμόνευτο από οποιαδήποτε μορφή εξουσίας, κρατικής, κομματικής ή άλλης.

Οι αρχές αυτές φαίνονται ως αυτονόητες. Εντούτοις βαναύσως προσβάλλονται στη σημερινή περίοδο του τεχνοκρατικού σκοταδισμού. Περί τίνος ακριβώς πρόκειται;

Η μετασταλινική περίοδος και οι μορφές νέον ολοκληρωτισμού

Με την ανατροπή ή την κατάρρευση των ανατολικών ολοκληρωτικών κρατών αποδεσμεύτηκαν στα δυτικά κράτη τα πλέον οπισθοδρομικά πολιτικά και «πνευματικά» ρεύματα με τη μορφή και το ιδεολόγημα του νεοφιλελευθερισμού.

Η θεοποίηση της αγοράς και του χρήματος και η οικονομιστική συρρίκνωση του κοινωνικού και του προσωπικού βίου των ανθρώπων συνιστά το σκληρό πυρήνα ενός νέου πνευματικού σκοταδισμού.

Η μοναδική Αξία της σημερινής νεοφελελεύθερης ηθικο-πολιτικής εκτροπής είναι η συσσώρευση χρηματικού και πραγματικού κεφαλαίου επί θυσία της εργασιακής ικανότητας, της πνευματικής ανάπτυξης, της ψυχικής ηρεμίας των κοινωνιών και της οικολογικής ισορροπίας του πλανήτη.

Ο υπέρτατος θεός είναι το κεφάλαιο και το χρήμα. Αυτό το τελευταίο θέτει ως αποκλειστικό στόχο τη μεγιστοποίηση του κέρδους και τη βίαιη κυριαρχία του επάνω στις εργασιακές δυνάμεις.

Για την πραγματοποίηση αυτού του σκοπού εντελώς συμπτωματικά και δευτερευόντως ασχολείται με την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και του υλικού πλούτου της κοινωνίας, ενώ κατά κύριο λόγο αναπτύσσει την πολεμική βιομηχανία, σε πλανητική και διαστημική κλίμακα, με την συνακόλουθη αχρήστευση και εξουδετέρωση των δημιουργικών ικανοτήτων του κοινωνικού ανθρώπου, με την καταδίκη του σε μόνιμη ανεργία και περιθωριοποίηση και με την καταστροφή του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, της βιόσφαιρας, της ατμόσφαιρας, του όζοντος και του αιθέρα.

Ακριβώς η θεοποίηση του κεφαλαίου, της αγοράς και του χρήματος οδηγεί στον εκβαρβαρισμό, στην εξαγρίωση και στην εξαχρείωση του κοινωνικού βίου με τη συνεπαγόμενη άρνηση των μεγάλων αξιών της Δημοκρατίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης, των προσωπικών ελευθεριών και δικαιωμάτων του κοινωνικού ανθρώπου, εν γένει με την άρνηση των μεγάλων επιτευγμάτων του κινήματος του επιστημονικού ανθρωπισμού.

Εξάλλου είναι επιστημονικά επαληθευμένο το γεγονός ότι προ της επιβολής των δικτατοριών, στα βιομηχανικά κράτη των περιόδων του μεσοπολέμου και του μεταπολέμου, είχαν προηγηθεί εις τους κόλπους των κοινωνιών αυτών οι επιμέρους δικτατορίες, στους νευραλγικούς τομείς της κοινωνίας και της πολιτείας, όπως: στην παιδεία, στη διοίκηση, στην οικογένεια, στην εσωτερική δομή των κομμάτων, παράλληλα με την καλλιέργεια της ιδεολογίας περί του «αναντικατάστατου αρχηγού», την αναγωγή της «πειθαρχίας» σε υψίστη των αρετών, την κατασυκοφάντηση της Δημοκρατίας ως δήθεν «αναποτελεσματικής» ή ως αταξίας. Αναφορικά με την Ιστορία, επιχειρείται η κατασυκοφάντηση όλων των μεγάλων πολιτιστικών επιτευγμάτων της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, η μονοσήμαντη προβολή της αυταρχικής δομής της Σπαρτιατικής Πολιτείας, και η εκκωφαντική προπαγάνδα υπέρ των μυστικιστικών, θρησκευτικών και θεοκρατικών δοξασιών του ιουδαιοχριστιανισμού και του κρατικού απολυταρχισμού.

Παρόμοιας ποιότητας είναι και οι ισχυρισμοί της σημερινής απολογητικής ιδεολογίας περί του μονολιθισμού και εναντίον της πολυφωνίας και της πολυμορφίας στη συγγραφική και την πολιτιστική δημιουργία. Το ζήτημα τείνει να πάρει επικίνδυνες, κατά της πνευματικής ελευθερίας, διαστάσεις.

Ιδού τα δεδομένα:

Η απολογητική ιδεολογία

Η εξουσία του νεοφιλελευθερισμού και η πολιτική του οικονομισμού, της αγοράς και του χρήματος δεν είναι δυνατό να επιβληθούν χωρίς ιδεολογική κάλυψη.

Απαραίτητη για τους σκοπούς αυτούς μεθόδευση είναι η κατάργηση και αν αυτό δεν είναι πολιτικά δυνατό, τουλάχιστο η υπονόμευση και η συρρίκνωση, της Δημοκρατίας, και όλων των πολιτικών και προσωπικών ελευθεριών και δικαιωμάτων του πολίτη.

Υπογραμμίζουμε ότι κατά τη διάρκεια ολόκληρης της δεκαετίας του '90, οι λεγόμενες «φιλελεύθερες» κυβερνήσεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ επέβαλαν την πλέον έντονη, αυταρχική εξουσία εναντίον των πολιτών και επετέθησαν εναντίον θεμελιωδών πολιτικών ελευθεριών και δικαιωμάτων.

Ενδεικτικά υπενθυμίζουμε τη βάναυση επίθεση της κυβέρνησης Θάτσερ εναντίον των συνδικαλιστικών ελευθεριών και εναντίον της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας του τύπου, το στυγνό αστυνομικό κράτος στη Γαλλία επί κυβερνήσεων του Giscard d' Estaing και εντονότερα του Jacques Chirac, τη συμπαρομαρτούσα εμφάνιση και ανάπτυξη του ακροδεξιού κόμματος του Λεπέν, που είναι ενδεικτική των πολιτικών τάσεων του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού. Στη Γερμανία επί των κυβερνήσεων Κολ έλαβε χώρα ανάπτυξη των νεοναζιστικών οργανώσεων, και τα φρικαλέα εγκλήματα του ρατσισμού, εναντίον των αλλοεθνών εργαζομένων, ενώ χαρακτηριστική περίπτωση επίσης αποτελούν οι ακραίες αυταρχικές και ρατσιστικές κυβερνήσεις των Ρήγκαν και G. Bush στις ΗΠΑ, των οποίων η διεθνής πολιτική χαρακτηρίστηκε από ιταμές πολεμικές επιθέσεις εναντίον των φτωχών λαών του τρίτου κόσμου και από την υποστήριξη των πλέον ρατσιστικών και μιλιταριστικών καθεστώτων όπως εκείνο της Τουρκίας. Τέλος, ας θυμηθούμε την κυβέρνηση της Ν.Δ. στην Αθήνα η οποία μεταξύ των άλλων διακρίθηκε και για την επίθεση της εναντίον των πολιτικών ελευθεριών με τη συγκρότηση ενός στυγνού αστυνομικού κράτους, με την ιταμή επίθεση της εναντίον των πολιτικών ελευθεριών του τύπου, με τη μετωπιαία σύγκρουση της με τις θεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος και δη με το άρθρο 14 Σ. περί της ελεύθερης έκφρασης των στοχασμών, με τον γνωστό «τρομονόμο» κατατρομοκράτησης και φίμωσης του τύπου και με την ποινική τρομοκρατία και φυλάκιση των δημοσιογράφων κ.ά. Γενικότερα, λοιπόν, η νεοφιλελεύθερη πολιτική της αγοράς και του χρήματος και της καπιταλιστικής συσσώρευσης και συγκεντροποίησης συνδυάστηκε με στυγνό αντιδημοκρατικό πολιτικό καθεστώς και με την επίθεση κατά του κράτους δικαίου.

Η απολογητική ιδεολογία επεδίωξε να προσφέρει ιδεολογικό κάλυμμα υπέρ αυτής της πολιτικής του νεοφιλελεύθερου αυταρχισμού.

Ξεκινώντας με την πολιτική των επιλεκτικών χρηματικών επιδοτήσεων εκ μέρους του ΥΠΠΟ εις τα κυβερνητικά και κομματικά «λογοτεχνικά» σωματεία και με την αντισυνταγματική και παράνομη άρνηση των αντίστοιχων δικαιωμάτων εις τα ανεξάρτητα, γνησίως λογοτεχνικά σωματεία, μέχρι την επίθεση εναντίον της νομικής των υπόστασης3 και τη φασιστικής έμπνευσης δημόσια πρόταση για τη διάλυση τους και για τη «νομοθετική ενοποίηση» των τριών λογοτεχνικών σωματείων4 κάτω από την επωνυμία Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών και Συγγραφέων, με την ταυτόχρονη απαγόρευση της χρήσης του ονόματος «λογοτέχνης και των παραγώγων του στις επωνυμίες οποιωνδήποτε άλλων σωματείων»5.

Διαπιστώνουμε ότι η απολογητική ιδεολογία επιτίθεται εναντίον των θεμελιωδών ελευθεριών του πολίτη, δηλαδή της ελευθερίας του στοχασμού και της έκφρασης (αρθρ. 14 Σ.) και της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι (άρθρο 12 Σ.).

Προκειμένου να επιτύχει το στραγγαλισμό των ελευθεριών, η νεοφιλελεύθερη εξουσία καταφεύγει με τους συνενόχους της, της απολογητικής ιδεολογίας, εις την αποκρουστική ολοκληρωτική μέθοδο, που θυμίζει το φασισμό, το ναζισμό και το σταλινισμό: Ισοπέδωση, κονιορτοποίηση και εξαφάνιση προσώπων, ιδεών, συλλόγων, οργανώσεων εις τον Μολώχ του ενός και μόνου θεού, του απόλυτου συγκεντρωτισμού.

Προοπτικές - συμπεράσματα

Η κατάκτηση της Πολιτικής Δημοκρατίας υπήρξε το ιστορικό αποτέλεσμα αγώνων και επαναστάσεων των λαών εναντίον της μοναρχίας, της απολυταρχίας, της τυραννίας.

Ο Ελληνικός λαός από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα είναι πρωταγωνιστής εις τους δημοκρατικούς προοδευτικούς αγώνες και ο ιδρυτής της Δημοκρατικής-κοινωνικής Πολιτείας.

Ο Ελληνικός λαός δεν θα επιτρέψει νόθευση, παραχάραξη, παραποίηση του Δημοκρατικού Πολιτεύματος, αντίθετα θα αναπτύξει τους αγώνες του για την κοινωνική δημοκρατία και για την κοινωνική και οικονομική δικαιοσύνη. Οι κορυβαντιώντες τυμβωρύχοι του ολοκληρωτισμού θα εξαφανιστούν πολιτικά και ιδεολογικά, όπως τα φύλλα του φθινοπώρου.

Η Πολιτική Δημοκρατία θα ολοκληρωθεί και θα υποστηριχθεί από την κοινωνική δημοκρατία στη βάση μιας ελεύθερης σοσιαλιστικής οικονομίας αλληλεγγύης, δημοκρατικά εκ των κάτω, συνεταιριστικά συγκροτημένη, με μόνους θεμελιωτές τους «ελεύθερους συνεταιρισμένους παραγωγούς»6.

Οι πνευματικοί παραγωγοί και οι λογοτεχνικοί και πολιτιστικοί σύλλογοι αγνοούν με περιφρόνηση τις ιταμές προκλήσεις ολοκληρωτισμού και σκοταδισμού της απολογητικής ιδεολογίας. Οι σημερινοί φορείς της πολιτειακής εξουσίας7 οφείλουν να σεβαστούν τα πολιτικά και πνευματικά δικαιώματα των πολιτών, των συγγραφέων και των πολιτιστικών και λογοτεχνικών συλλόγων, ανεξάρτητα από κομματική ή μη, τοποθέτηση. Οφείλουν (η Κυβέρνηση και το ΥΠΠΟ) να εξασφαλίσουν την ελευθερία και την ισοτιμία για όλους και πρέπει να απορρίψουν, δημόσια, τις εισηγήσεις ολοκληρωτισμού και σκοταδισμού της απολογητικής ιδεολογίας.

Σε κάθε περίπτωση το κίνημα τον νέου Διαφωτισμού,

τον επιστημονικού ανθρωπισμού, μ ά χ ε τ α ι και ε π α γ ρ υ π ν ε ί.

1.. Αφορμή για τη συγγραφή της παρούσας μελέτης υπήρξε το άρθρο του κ. Θόδωρου Καρζή στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ της 28 Δεκεμβρίου 1993. Σ' αυτό διατυπώνονται θέσεις ολοκληρωτικού σκοταδισμού και προτάσεις του συγγραφέα του προς το ΥΠΠΟ για την επιβολή μονολιθικού κρατισμού στον «λογοτεχνικό κόσμο».

2. Έχουν αναπτυχθεί «πολιτισμοί» και υπό καθεστώτα θεοκρατικά, απολυταρχικά και δικτατορικά. Όμως αυτοί οι λεγόμενοι «πολιτισμοί» έχουν καταρίψει το λογικό, πολιτικό και ηθικό ον που λέγεται ΑΝΘΡΩΠΟΣ εις το επίπεδο του υποζυγίου (δούλου, υπηκόου ή υποταγμένου, άβουλου βιολογικού όντος).

3. Θ. ΚΑΡΖΗ: «Ο λογοτεχνικός κόσμος χρειάζεται ενοποίηση». · ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 28/12/1993, σ. 48.

4. που κηδεμονεύονται από τα τρία κόμματα, Ν.Δ. ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ (σημ. Θ.Σ.).

5. θ. ΚΑΡΖΗ, στο ίδιο.

6. Κ. ΜΑΡΞ: «Κριτική του Προγράμματος της Ερφούρτης και της Γκότα».

7. Δηλαδή η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και το ΥΠΠΟ.